Μπλόκο ΣτΕ στα μικρά οικόπεδα

Το ανώτατο δικαστήριο άνοιξε τον δρόμο για τον περιορισμό της κατά παρέκκλιση δόμησης, τονίζοντας ότι η πολιτεία μπορεί να απαγορεύσει την ανέγερση κατοικιών σε πολύ μικρές εκτάσεις για λόγους δημοσίου συμφέροντος.
 «Φρένο» στην κατά παρέκκλιση δόμηση και στα μικρά όρια αρτιότητας βάζει το Συμβούλιο της Επικρατείας, κρίνοντας ότι δεν δικαιολογείται η επ' αόριστον διατήρησή τους και ότι είναι νόμιμος ο πολεοδομικός περιορισμός τους.

 

Ειδικά σε περιοχές παραδοσιακών οικισμών, το ΣτΕ θεωρεί νόμιμη την κατάργηση της κατά παρέκκλιση δόμησης

Σύμφωνα με το ανώτατο δικαστήριο, η πολιτεία μπορεί να αλλάξει γνώμη και να μην επιτρέψει πλέον τη δόμηση πολύ μικρών οικοπέδων για λόγους δημοσίου συμφέροντος, όπως π.χ. για να προστατεύσει παραδοσιακούς οικισμούς, περιοχές ιδιαίτερου κάλλους, κ.λπ.

Ο περιορισμός της δόμησης με την κατάργηση των παρεκκλίσεων δεν παραβιάζει το Σύνταγμα και την ΕΣΔΑ (Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου), αφού -όπως έκρινε το ΣτΕ- εξακολουθούν να υπάρχουν δυνατότητες αξιοποίησης της ακίνητης περιουσίας, με τη συνένωση ή προσκύρωση των μη άρτιων ακινήτων με άλλα γειτονικά, προκειμένου να γίνουν οικοδομήσιμα. Στην περίπτωση που είναι εφικτή αυτή η λύση, δεν υπάρχει περιορισμός της ιδιοκτησίας, ενώ, αν είναι ανέφικτη η προοπτική συνένωσης ακινήτων κ.λπ., τότε μπορεί να αξιωθεί η καταβολή αποζημίωσης από το κράτος.

Το ΣτΕ δέχεται, πάντως, ότι η πολιτεία μπορεί να παρέμβει νόμιμα αποτρέποντας την εφεξής δόμηση μικρών σε εμβαδόν οικοπέδων και ακατάλληλων κατ' αρχήν για τη δημιουργία αξιοπρεπούς κατοικίας, αφού το δικαίωμα ιδιοκτησίας ή δόμησης του αρχικού οικοπέδου δεν χάνεται, αλλά απλά μετατρέπεται σε αντίστοιχο δικαίωμα δόμησης σε νέο δημιουργούμενο μεγαλύτερο οικόπεδο. Αυτό ισχύει πολύ περισσότερο -κατά το ΣτΕ- όταν η διατήρηση της κατά παρέκκλιση δυνατότητας δόμησης δεν ανταποκρίνεται πλέον στη μορφή του οικισμού, αφού έχουν γίνει διορθωτικές πολεοδομικές παρεμβάσεις και συνεπώς είναι ενδεχόμενο να μη θεωρούνται ανεκτές πλέον οι παρεκκλίσεις γιατί θα μετατρέπονταν σε κανόνα, κάτι που είναι πολεοδομικά ανεπίτρεπτο. Μάλιστα το ανώτατο δικαστήριο θέτει πολύ αυστηρούς όρους και προϋποθέσεις για να μπορούν να διατηρηθούν κατά παρέκκλιση όροι δόμησης και μικρά όρια αρτιότητας.

Σύμφωνα με το ΣτΕ, όταν θεσπίζονται νέοι αυστηρότεροι όροι δόμησης, η διατήρηση των ευνοϊκότερων όρων ως πολεοδομικών παρεκκλίσεων επιτρέπεται μόνο αν αυτή δικαιολογείται με βάση πολεοδομικά κριτήρια και όχι από την υφιστάμενη πραγματική κατάσταση. Επίσης το ΣτΕ δέχεται ότι η διατήρηση είναι ανεκτή «με το σταγονόμετρο», όταν αφορά μικρό αριθμό οικοπέδων, γιατί διαφορετικά (όταν αφορά πολλά οικόπεδα) η παρέκκλιση από εξαίρεση θα κινδύνευε να γίνει κανόνας, αλλοιώνοντας τη φυσιογνωμία ενός οικισμού.

Ειδικά σε περιοχές παραδοσιακών οικισμών, το ΣτΕ θεωρεί νόμιμη την κατάργηση των παρεκκλίσεων στους τομείς συνοδείας του παλαιού οικισμού, αφού υπάρχουν πολλά νέα κτίρια και δεν δικαιολογείται η επ' αόριστον διατήρηση παρεκκλίσεων στη δόμηση.

Η υπόθεση

Προσφυγές για οικόπεδα 100 τ.μ.

Στη συγκεκριμένη υπόθεση το Ε' τμήμα ΣτΕ έκρινε (3265/10) ότι δεν μπορούσαν να διατηρηθούν πλέον παρεκκλίσεις που επέτρεπαν να κτίζονται οικόπεδα με εμβαδόν 100 - 150 τ.μ. και πρόσωπο 7-8 μ., στον παραδοσιακό οικισμό της Αμφίκλειας στον Νομό Φθιώτιδας. Απορρίπτοντας προσφυγές θιγόμενων κατοίκων, που περιορίζονταν στη δυνατότητα δόμησης, το ΣτΕ έκρινε ότι δεν παραβιάζεται το δικαίωμα κυριότητας αλλά ούτε η αρχή της ισότητας επειδή δίνεται η δυνατότητα μεγαλύτερης εκμετάλλευσης των μεγαλύτερων οικοπέδων σε σύγκριση με τα μικρότερα.

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΑΥΛΩΝΙΤΗΣ